Συχνά, όταν δημοσιεύονται νέα για το κλίμα -όπως στην τελευταία έκθεση της “Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος”- τον κανόνα αποτελούν τρομακτικοί τίτλοι, όπως “τελική προειδοποίηση” ή “τώρα ή ποτέ”. Ορισμένοι ακτιβιστές αποκαλούν αυτή την προσέγγιση “climate doomism” (η αφήγηση που αφήνει να εννοηθεί πως το κλίμα, και μαζί του και εμείς, είμαστε καταδικασμένοι), επικρίνοντας τις δημοσιεύσεις που την ακολουθούν· είτε από τα μέσα ενημέρωσης είτε από τα ποστ που καθημερινά ανεβαίνουν -αλλά και αναπαράγονται- στα social media. Το “climate doomism” είναι η οπτική πως η ανθρωπότητα έχασε τη μάχη για το κλίμα και πως δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι αυτό, παρά μόνο να νιώθουμε φόβο για αυτά που έρχονται.
Σε μια παγκόσμια έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν το 2021, 10.000 παιδιά και νέοι (ηλικίας 16-25 ετών) μοιράστηκαν τα συναισθήματά τους για το περιβάλλον. Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά: από τη Βραζιλία έως τη Γαλλία, και τη Νιγηρία έως το Ηνωμένο Βασίλειο, τουλάχιστον το 84% ανέφερε ότι ανησυχεί για την κλιματική αλλαγή, με το 59% να δηλώνει ότι ανησυχεί πολύ ή εξαιρετικά πολύ.
Όμως, πόσο χρήσιμο είναι να τρομάξεις κάποιον που ήδη φοβάται; Η οπτική και το ύφος με τα οποία μοιραζόμαστε πληροφορίες, μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι με αυτές.
Η βιολογική απόκριση “μάχη ή φυγή” ισχύει επίσης και για τον τρόπο που ανταποκρινόμαστε στις πληροφορίες. Η έρευνα δείχνει ότι ο φόβος αυξάνει τον αντίκτυπο μιας πληροφορίας. Επιδρά σε όλες μας τις αισθήσεις. Πρέπει να αντιδράσουμε. Όμως, χωρίς σαφείς οδηγίες για το πώς να διοχετεύουμε αυτήν την ενέργεια, το πιο πιθανό είναι να προσπαθήσουμε να αγνοήσουμε τις πληροφορίες αυτές.
Τη δεκαετία του 1960, κοινωνικοί ψυχολόγοι στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ πραγματοποίησαν ένα πείραμα σχετικά με τον αντίκτυπο που έχουν οι τρομακτικές ιστορίες, στη λήψη αποφάσεων. Ζήτησαν από μια ομάδα φοιτητών να διαβάσουν ένα φυλλάδιο σχετικά με τον κίνδυνο μόλυνσης από τέτανο. Στη συνέχεια ρώτησαν τους συμμετέχοντες αν θα ήθελαν να πάνε να εμβολιαστούν.
Τα φυλλάδια που διάβασαν οι φοιτητές, όμως, δεν ήταν όλα ίδια μεταξύ τους. Υπήρχαν τέσσερις διαφορεικές εκδόσεις που μετέδιδαν διαφορετικά επίπεδα φόβου, με τον τρόπο που περιέγραφαν τη νόσο και κάποιες κλινικές περιπτώσεις ασθενείας. Κάποια φυλλάδια, επίσης, ήταν πιο συγκεκριμένα σχετικά με το που μπορεί να εμβολιαστεί κανείς.
Οι ερευνητές κατέγραψαν υψηλά επίπεδα φόβου και ανησυχίας -ακόμη και ναυτία- σε όσους διάβασαν την πιο δραματική εκδοχή του κειμένου. «Υπέροχα» -σκέφτηκαν οι ερευνητές- «σίγουρα, αυτοί οι φοβισμένοι φοιτητές, θα τρέξουν να εμβολιαστούν.»
Ωστόσο, οι περισσότεροι φοιτητές δεν πήγαν στο κέντρο εμβολιασμού. Μόνο το 15%, που είχε διαβάσει το φυλλάδιο που περιείχε άμεσες οδηγίες δράσης, το έκανε. Ήξεραν πώς να βρουν το κέντρο εμβολιασμού· είχαν δει έναν χάρτη, τις ώρες λειτουργίας και μια υπενθύμιση ότι το εμβόλιο ήταν δωρεάν.
Αυτή και άλλες μελέτες δείχνουν ότι ο φόβος μπορεί να μας καταστήσει αδρανείς, εκτός αν έχουμε σαφείς οδηγίες για το πώς να ενεργήσουμε.
Μετατρέποντας την ελπίδα σε πράξη
Μελετώντας αυτό που αποκαλείται viral δημοσιογραφία, το πως προσπαθούν δηλαδή κάποιοι δημοσιογράφοι να κάνουν μια ιστορία να διατρέξει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να “αιχμαλωτίσουν” την προσοχή των αναγνωστών του διαδικτύου, θα δούμε ότι τα συναισθήματα όπως το δέος, ο θυμός και το άγχος ωθούν τους ανθρώπους σε περισσότερα like, κλικ, σχόλια και κοινοποιήσεις. Με λίγα λόγια, όσα προκαλούν ένα “WTF” ή “OMG” παρέχουν ένα εγγυημένο κλικ.
Ωστόσο, μία ιδιαίτερα λυπηρή ιστορία, “απενεργοποιεί” τους αναγνώστες, καθιστώντας πιο πιθανό το να αποτραβηχτούν, να παραμείνουν σιωπηλοί και να μην την μοιραστούν.
Υπάρχουν καλύτεροι τρόποι από την καταστροφολογία για να δημοσιεύσετε σχετικά με την κλιματική αλλαγή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ώστε να βοηθήσετε τους ανθρώπους να δράσουν. Ακολουθούν ορισμένα πράγματα που καλό είναι να θυμάστε, πριν κοινοποιήσετε έναν σύνδεσμο ή μια ανάρτηση στην ιστορία σας στο Instagram:
1. Μοιραστείτε μικρές λύσεις
Όπως έδειξε ο ψυχολόγος Albert Bandura, οι άνθρωποι αποκτούν αυτοπεποίθηση και αναπτύσσουν δεξιότητες με μικρά βήματα. Μόλις καταφέρουμε κάτι μικρό, νιώθουμε τη δύναμη να ανεβούμε ψηλότερα και να στοχεύσουμε σε κάτι ακόμα μεγαλύτερο. Είναι αυτό που ονομάζουμε αυτοαποτελεσματικότητα.
Η έννοια αυτή μπορεί να εφαρμοστεί και στις δράσεις σχετικά με το κλίμα. Η εξέταση μεμονωμένων λύσεων μπορεί να φαίνεται ασήμαντη, αποτελεί όμως έναν ιδιαίτερα καλό τρόπο για να αξιοποιήσετε τη δύναμη της αυτοαποτελεσματικότητας. Εξετάστε το ενδεχόμενο να μοιραστείτε πληροφορίες που βοηθούν τους ανθρώπους να ολοκληρώσουν επιτεύξιμα βήματα: επιλογή οικολογικών υλικών, περισσότερη ανακύκλωση, αλλαγή της διατροφής και των συνηθειών, ακόμα και επιλογή πολιτικών που ενδιαφέρονται σοβαρά για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
2. Μείνετε θετικοί
Μελέτες έδειξαν ότι οι εικόνες και οι ιστορίες επιτευγμάτων και λύσεων, βοηθούν στη δημιουργία συναισθημάτων αυτοαποτελεσματικότητας στους αναγνώστες. Οι άνθρωποι, είναι πιθανότερο να αλλάξουν συμπεριφορά αν δουν ηλιακά πάνελ σε μία ιστορία στα μέσα ενημέρωσης, παρά εάν δουν τον καπνό που βγαίνει από την καμινάδα ενός εργοστασίου.
Είτε είστε δημοσιογράφος, influencer, ακτιβιστής είτε απλώς ένας τακτικός χρήστης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, το να μοιράζεστε ιστορίες που αφορούν θετικές πράσινες εξελίξεις αντί για καταστροφές, βοηθάει περισσότερο να δραστηριοποιηθούν οι άνθρωποι που σας διαβάζουν. Η αντιμετώπιση μιας τρομακτικής κατάστασης σημαίνει ότι τουλάχιστον ένα μέρος της είναι υπό έλεγχο.
Πηγή: https://theconversation.com/
