Ακτίνες Χ σε αρχαίο ψάρι χωρίς γνάθο, εμφανίζουν το παλαιότερο γνωστό δείγμα εσωτερικού κρανίου από χόνδρο· διαφορετικό από οποιουδήποτε άλλου γνωστού σπονδυλωτού.
Ένα απολιθωμένο ψάρι ηλικίας 455 εκατομμυρίων ετών μας δίνει μια νέα προοπτική σχετικά με το πώς εξελίχθηκαν τα σπονδυλωτά για να προστατεύσουν τον εγκέφαλό τους, σύμφωνα με μία νέα μελέτη.
Σε μια εργασία που δημοσιεύτηκε πρόσφατα (20 Σεπτεμβρίου) στο επιστημονικό περιοδικό “Nature”, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, το Κέντρο Βιοποικιλότητας “Naturalis Biodiversity Center” στο Λέιντεν της Ολλανδίας και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο, συνέθεσαν το κρανίο του ψαριού “Eriptychius americanus”.
Η έρευνα δείχνει ότι το αρχαίο -χωρίς γνάθο- ψάρι, το οποίο βρέθηκε μέσα σε αρχαίες αποθέσεις στο Κολοράντο των ΗΠΑ, έχει διαφορετικό κρανίο από όσα έχουμε δει έως σήμερα, καλύπτοντας έτσι ένα κενό 100 εκατομμυρίων ετών στην εξελικτική ιστορία του κρανίου των σπονδυλωτών.
Χρησιμοποιώντας υπολογιστική τομογραφία -μια μορφή τεχνικής ακτίνων Χ- οι επιστήμονες μπόρεσαν να δημιουργήσουν μία λεπτομερή τρισδιάστατη αναπαράσταση του κρανίου του Eriptychius, την πρώτη ολοκληρωμένη στην ιστορία του δείγματος – το οποίο συλλέχτηκε τη δεκαετία του 1940, περιγράφηκε αρχικά την δεκαετία του 1960 και στεγάζεται στο “Field Museum of Natural History”, στο Σικάγο.
Το προϊστορικό ψάρι διέθετε χωριστούς, ανεξάρτητους χόνδρους για να περιβάλλουν τον εγκέφαλο, σε αντίθεση με το συμπαγές οστό (ή συμπαγή δομή χόνδρου) που διέθεταν τα ψάρια -με γνάθο ή μη- που ακολούθησαν.
Με τα μεταγενέστερα είδη να έχουν μία ενιαία κοιλότητα από χόνδρο, η οποία περιέχει τον εγκέφαλο, τα πρόσφατα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η πρώιμη εξέλιξη των δομών για τον διαχωρισμό του εγκεφάλου από τα υπόλοιπα μέρη του κεφαλιού ίσως ξεκίνησε με τον Eriptychius.
Ο Δρ. Ivan Sansom, αναπληρωτής καθηγητής Παλαιοβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ και επιβλέπων συγγραφέας της εργασίας λέει: «Αυτά είναι ιδιαίτερα συναρπαστικά αποτελέσματα, τα οποία μπορεί να αποκαλύψουν την πρώιμη εξελικτική ιστορία του πώς προστάτευαν τον εγκέφαλό τους τα πρωτόγονα σπονδυλωτά. Ο “Eriptychius americanus” φαίνεται πως αποτελεί το πρώτο στοιχείο για την ύπαρξη μιας σειράς χόνδρων που χωρίζουν τον εγκέφαλο από το υπόλοιπο κεφάλι. Η μελέτη αυτή υπογραμμίζει τη σημασία των μουσειακών συλλογών και την εφαρμογή νέων τεχνικών στη μελέτη τους.»
Ο Δρ. Richard Dearden, μεταδιδακτορικός ερευνητής Παλαιοβιολογίας στο “Naturalis Biodiversity Center” και κύριος συγγραφέας της εργασίας δηλώνει: «Ο Eriptychius προφανώς δεν είναι το πιο όμορφο από τα απολιθώματα. Ωστόσο, χρησιμοποιώντας σύγχρονες τεχνικές απεικόνισης καταφέραμε να δείξουμε ότι διαθέτει κάτι μοναδικό: το παλαιότερο τρισδιάστατα διατηρημένο κεφάλι σπονδυλωτών στο αρχείο απολιθωμάτων. Αυτό καλύπτει ένα μεγάλο κενό στην κατανόησή μας για την εξέλιξη του κρανίου όλων των σπονδυλωτών, συμπεριλαμβανομένων -τελικά- και των ανθρώπων.»
Παραπομπές: Richard Dearden, The oldest three-dimensionally preserved vertebrate neurocranium, Nature (2023). DOI: 10.1038/s41586-023-06538-y.
Πηγή: University of Birmingham https://www.birmingham.ac.uk/
