Ακόμη και το λεξικό δεν έχει τον σωστό ορισμό.
Παρατηρείται, ευρέως, σύγχυση σχετικά με τη λέξη “θεωρία”. Η σύγχυση προέρχεται από το ότι η λέξη χρησιμοποιείται διαφορετικά εντός επιστημονικού πλαισίου και διαφορετικά στην καθομιλουμένη. Την σύγχυση αυτή, την εκμεταλλεύονται ομάδες συμφερόντων με προθέσεις παραπλάνησης, για να υπονομεύσουν την αξία της επιστημονικής εργασίας.
Υπάρχει μία μεγάλη σύγχυση σχετικά με τη λέξη “θεωρία”. Πολλοί αντιλαμβάνονται τη σημασία της ως: απροσδιόριστη γνώση που βασίζεται κυρίως σε εικασίες. Όπως δηλαδή στη φράση, “Μα αυτό είναι απλώς μια θεωρία.” Η λέξη, όμως, χρησιμοποιείται τόσο για να υποδείξει πράγματα που γνωρίζουμε -με βάση στέρεες εμπειρικές αποδείξεις- όσο και πράγματα που ζουν στην σφαίρα της εικασίας, για τα οποία δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι.
Η ίδια λέξη έχει, λοιπόν, δύο αντικρουόμενες σημασίες. Αυτό δεν αποτελεί καλό συνδυασμό, ειδικά όταν ορισμένες επιστημονικές θεωρίες αγγίζουν τις θρησκευτικές και αξιακές ευαισθησίες κάποιων ανθρώπων, όπως η θεωρία της εξέλιξης ή η θεωρία του Big Bang. Η σύγχυση όσον αφορά τον ορισμό επιτρέπει και βοηθάει στην εξαπάτηση, από ομάδες με συγκεκριμένες ατζέντες, οι οποίες επιθυμούν να παραποιήσουν την καθιερωμένη επιστημονική γνώση για να μπερδέψουν τους ανθρώπους.
Ακόμα και το λεξικό είναι μπερδεμένο
Το αντίστοιχο λήμμα στο “New Oxford American Dictionary” δεν βοηθάει:
Θεωρία:
- Μία υπόθεση ή ένα σύστημα ιδεών με σκοπό να εξηγήσει κάτι, ειδικά μια (ή ένα) που βασίζεται σε γενικές αρχές ανεξάρτητες από αυτό που χρήζει ερμηνείας: Η θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου.
- Ένα σύνολο αρχών στις οποίες βασίζεται η άσκηση μιας δραστηριότητας: μια θεωρία της εκπαίδευσης.
- Μια ιδέα που χρησιμοποιείται για να εξηγήσει μια κατάσταση ή να δικαιολογήσει μια πορεία δράσης: η θεωρία μου θα ήταν ότι…
Έτσι, η χρήση γίνεται τόσο μέσα σε ένα επιστημονικό πλαίσιο («η θεωρία του…») όσο και σε ένα υποκειμενικό πλαίσιο («η θεωρία μου είναι…»). Αυτό δημιουργεί ένα προφανές πρόβλημα
Σημείωση μεταφραστή: Από μία πρόχειρη αναζήτηση (όχι μόνο στο διαδίκτυο), τα ελληνικά λεξικά εμφανίζουν την ίδια εικόνα, τουλάχιστον όσον αφορά στον απαραίτητο και ξεκάθαρο διαχωρισμό που πραγματεύεται το παρόν άρθρο. Εξαιρέσεις που εντοπίσαμε: το “Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας” της Ακαδημίας Αθηνών και η διαδικτυακή “Πύλη για την Ελληνική γλώσσα”, όπου -μεταξύ άλλων- διαβάζουμε
— σκέψεις ή απόψεις που στηρίζονται σε δεδομένα υποθετικά και τελείως άσχετα με την πραγματικότητα
— επαληθευμένη επιστημονική υπόθεση
Και αυτό γίνεται ακόμα χειρότερο όταν χρησιμοποιείται μέσα σε μία φράση ως “θεωρητικά”. Σύμφωνα με το New Oxford, «χρησιμοποιείται για την περιγραφή του τι υποτίθεται ότι θα συμβεί ή είναι δυνατό, συνήθως υπονοώντας ότι δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα». Σε αυτό το πλαίσιο, το «θεωρητικά» σημαίνει κάτι που είναι μάλλον λάθος.
Δεν είναι περίεργο που υπάρχει σύγχυση. Είναι μπερδεμένο!
Για να διευκρινιστεί η έννοια της θεωρίας, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο χρησιμοποιείται η λέξη και να κρατάμε τα διαφορετικά πλαίσια μακριά το ένα από το άλλο. Έτσι, όταν ένας επιστήμονας χρησιμοποιεί τη λέξη θεωρία, όπως «η θεωρία της σχετικότητας», «η θεωρία της εξέλιξης» ή «η θεωρία του Big Bang», αυτή θα πρέπει να γίνει κατανοητή ως μια δήλωση μέσα σε ένα επιστημονικό πλαίσιο. Σε αυτή την περίπτωση, μια θεωρία σίγουρα δεν αποτελεί μία απλή υποκειμενική εικασία, ούτε εκφράζει κάτι το οποίο είναι μάλλον λάθος. Αντίθετα, είναι κάτι που έχει εξεταστεί εξονυχιστικά μέσω της επιστημονικής διαδικασίας της εμπειρικής επικύρωσης και έχει, μέχρι στιγμής, περάσει το τεστ της ερμηνείας των δεδομένων.
Οι λέξεις έχουν σημασία στην επιστήμη
Δυστυχώς, ακόμη και εντός του επιστημονικού πλαισίου η λέξη χρησιμοποιείται λανθασμένα, γεγονός που επιτείνει τη σύγχυση. Για παράδειγμα, η «θεωρία υπερχορδών» αναφέρεται σε μια ιδέα, μία υπόθεση στη φυσική, βάσει της οποίας τα θεμελιώδη δομικά στοιχεία της ύλης δεν είναι τα γνωστά στοιχειώδη σωματίδια, αλλά μικροσκοπικοί, δονούμενοι σωλήνες ενέργειας. Με δεδομένη την έλλειψη εμπειρικής υποστήριξης, μέχρι στιγμής, για την ιδέα, ο όρος «υπόθεση υπερχορδών» θα ήταν πιο κατάλληλος. Οι επιστήμονες μπορεί να γνωρίζουν ότι η θεωρία των υπερχορδών παραμένει μία υπόθεση, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν το γνωρίζουν αυτό. Οι επιστήμονες θα πρέπει να είναι πιο προσεκτικοί και να επεξηγούν τις δηλώσεις τους, ειδικά εάν επιθυμούν να κατανοήσουν οι μη ειδικοί την διαφορά, για παράδειγμα, μεταξύ της θεωρίας της σχετικότητας και της θεωρίας υπερχορδών.
Μια επιστημονική θεωρία αποτελεί ένα συσσωρευμένο σώμα γνώσης που έχει κατασκευαστεί για να περιγράψει συγκεκριμένα φυσικά φαινόμενα, όπως η δύναμη της βαρύτητας ή η βιοποικιλότητα, και που έχει ελεγχθεί από την επιστημονική κοινότητα. Μια αποδεκτή θεωρία μεταφέρει το καλύτερο, στο οποίο μπορούμε να καταλήξουμε σε μια δεδομένη στιγμή, για να κατανοήσουμε ορισμένα είδη φυσικών φαινομένων – για παράδειγμα, το πώς λειτουργούν τα άτομα ή το πώς αναπαράγονται τα βακτήρια.
Καθώς η κατανόησή μας για τα φυσικά φαινόμενα αλλάζει, οι θεωρίες επίσης μπορούν να αλλάξουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι παλιές θεωρίες είναι λανθασμένες· αν και θα μπορούσαν να είναι (Σκεφτείτε, για παράδειγμα, την εικαζόμενη ύπαρξη του αιθέρα ως το μέσο διάδοσης των κυμάτων φωτός, στην ηλεκτρομαγνητική θεωρία του 19ου αιώνα). Οι θεωρίες αλλάζουν ή εξελίσσονται, επειδή οι παλαιότερες εκδόσεις τους έχουν περιορισμένο εύρος εγκυρότητας που δεν μπορεί να καλύψει φαινόμενα που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα. Η θεωρία της βαρύτητας του Νεύτωνα λειτουργεί πολύ καλά για να στείλουμε διαστημόπλοια στον Ποσειδώνα, για παράδειγμα, αλλά δεν μπορεί να περιγράψει μία μελανή οπή. Οι νέες θεωρίες γεννιούνται από τις ρωγμές των παλαιότερων. Η πρόοδος στην επιστήμη συμβαίνει όταν οι ιδέες, και οι θεωρίες που αυτές γεννούν, αποτυγχάνουν.
Η άστοχες υποψίες που στοχοποιούν ορισμένες επιστημονικές θεωρίες προέρχονται από την σύγχυση της υποκειμενικής εικασίας με την αντικειμενική περιγραφή. Η επιστημονική θεωρία είναι κάτι το διαφορετικό από την επιστημονική υπόθεση. Μια υπόθεση είναι μια ιδέα που δεν έχει ακόμα ελεγχθεί εμπειρικά, και ως εκ τούτου δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από την επιστημονική κοινότητα. Οι επιστημονικές θεωρίες βασίζονται σε υποθέσεις που έχουν ελεγχθεί και αξιολογηθεί. Η χρήση της λέξης “θεωρία” στο σωστό πλαίσιο, Θα μπορούσε να μας γλυτώσει από πολύ μπέρδεμα. Η στρατηγική της εκμετάλλευσης της διπλής σημασίας της για να μπερδέψει ή να παραπλανήσει την κοινή γνώμη, μπορεί να ξεγελάσει μόνο όσους δεν γνωρίζουν ή επιλέγουν να παραμελήσουν τι σημαίνει η λέξη “θεωρία”, όταν αυτή χρησιμοποιείται από την επιστήμη.
Πηγή: https://bigthink.com/
